Lezingenserie najaar 2021
In het najaar start ik een kleinschalige serie lezingen rondom architectuur, beleving van ruimte en duurzame toekomstige vormen van bouwen en leven. De lezingen worden gehouden in mijn atelier in het Warmejashuis in Anloo en zijn afzonderlijk van elkaar te volgen. Na afloop kun je napraten met koffie, thee en iets lekkers. Een uitgebreide toelichting op de lezingen vind je hieronder.
- Mochten er te veel aanmeldingen zijn, dan komt er een extra ronde bij op een ander tijdstip.
- In geval van te weinig aanmeldingen wordt de lezing uitgesteld.
- Als coronamaatregelen roet in het eten gooien, wijken we misschien uit naar een andere locatie. Daarover krijg je dan bericht.
- Kosten: € 10,- per lezing, inclusief consumpties.
- Aanmelden kan tot 10 dagen tevoren.
- De woning is geheel gelijkvloers, mocht je twijfels hebben wat betreft de toegankelijkheid, neem daarover dan even contact op.
Een deel van onderstaande lezingen staat ingepland in de lezingenserie. Ook kan ik deze en andere lezingen op aanvraag komen verzorgen op jouw locatie. Heb je interesse voor een lezing, geef het dan even aan. Als er voldoende belangstelling is, organiseer ik een bijeenkomst.
Oermilieu 2.0: gebouwen waar je blij van wordt
Om te onderzoeken hoe je binnen van buiten kunt genieten, begon ik ooit plekken te bekijken waar ‘iets opmerkelijks’ met buiten en binnen aan de hand was. Ik onderzocht veel afbeeldingen en echte situaties. In veel gevallen lukte het om te achterhalen waarom een situatie fijn was, of juist niet. Maar soms kwam ik er niet uit. Totdat ik dit boek vond: ‘Origins of architectural pleasure’. Wat blijkt: mensen worden nog steeds blij van dingen die ooit goed waren voor de oermens.
In ieder van ons schuilt nog steeds zo’n oermens. Waar die -en dus jij- blij van wordt qua leefomgeving, ontdek je tijdens deze lezing aan de hand van herkenbare voorbeelden. Het omgekeerde geldt natuurlijk ook: sommige plekken voelen voor een oermens onprettig. Door die bril gezien, is bijvoorbeeld ineens duidelijk waarom sommige tafeltjes, terrassen of parkbankjes favoriet zijn en andere niet…
Als je weet waar de oermens blij van wordt, kun je betere gebouwen ontwerpen. Om je gemakkelijker te kunnen inleven in de oermens, heb ik een eenvoudig model bedacht onder de titel ‘Oermilieu 2.0’. Het borduurt voort op theorieën van Jay Appleton en Grant Hildebrand. Tijdens de lezing leg ik het model uit en testen we het aan de hand van praktische voorbeelden.
Ruimtelijkheid en architectonische route
Mijn fascinatie voor een interessante route in en om gebouwen deel ik met veel architecten. Le Corbusier gebruikte de term ‘promenade architecturale’. In zijn Villa Savoye in Parijs slingert zelfs een hellingbaan vanaf beneden tot aan het dakterras; een echte wandeling met telkens wisselende uitzichten! Ook zijn tijdgenoten Loos en Frank hielden zich ieder op een heel eigen manier bezig met de route door woonhuizen, maar ook bijvoorbeeld winkels. Een prachtig voorbeeld uit deze tijd is het woongebouw de Acht in Kopenhagen. De hellende woonstraat zorgt voor een dorps gevoel met fijne sociale contacten middenin de stad. De lezing geeft een overzicht met veel mooie voorbeelden van deze routes, en hoe ze samenhangen met ruimtelijkheid in gebouwen.
Hoe kun je binnen van buiten genieten?
Sluit binnen altijd buiten buiten? Ben je binnen dus afgesneden van
- ruimte;
- dat je vrij kunt kijken en bewegen tot de horizon en verder…
- contact met de natuur het gevoel dat je deel van het landschap bent
- ‘buitengevoel’
- frisse lucht, vogelgeluiden, zon, weer en wind…
- of zelfs contact met andere mensen?
Of kun je daaraan tegemoet komen in het ontwerp van een gebouw? Een aantal jaren geleden begon ik te onderzoeken hoe je binnen van buiten kunt genieten. Moderne mensen zitten steeds meer binnen, maar ons natuurlijke milieu en gedrag ligt bij buiten actief zijn. In ons ‘Warmejashuis’ ontdekte ik dat de mate waarin je voelde dat je binnen zat, verschilde per plek in het huis. Alsof er tussen binnen en buiten geen vaste grens is, maar een gebied met allerlei tussenvormen. Dat maakte me als buitenliefhebber enorm nieuwsgierig: wat zorgt voor een gevoel van ‘buitenbeleving’? Kun je daar bewust(er) mee ontwerpen? Zou dat misschien prettig of zelfs heilzaam kunnen zijn voor de gebruikers? In deze lezing geef ik een overzicht van de bevindingen, met veel aansprekende voorbeelden.
Warmejashuis: beleving, duurzaamheid en architectuur
Het Warmejashuis is een kleine jaren ’60 bungalow die vergroot is tot een woonwerkwoning voor ons gezin. Over het bestaande huisje is een grote houten constructie (‘warme jas’) gebouwd, die voor extra benodigde ruimte en warmte-isolatie zorgt. Het oude huisje staat er nog in. Een gebouw ontwerp je zelden vanuit één aspect, hoewel je wel zoekt naar iets als een eenduidige uitstraling, een bepaald karakter. Er komt veel aan de orde voordat je tot een helder resultaat komt. Iets eenvoudigs als een enkel raam heeft al veel kanten: binnen bepaalt het de lichttoetreding, uitzicht maar ook inkijk en sfeer in de kamer. Buiten speelt het mee in het gevelbeeld. Het kan een bron van zonne-energie zijn, het kan een warmtelek zijn. Een gebouw is op die manier een verhaal met verschillende ‘lagen’, die met elkaar verweven zijn, als een partituur met verschillende partijen. Aan de hand van het ontwerp van het Warmejashuis vertel ik over beleving van architectuur, duurzaam bouwen en architectonische keuzes, de verschillende ‘melodieën’ in het ontwerp en hun samenhang. Ook ga ik in op de overwegingen voor verschillende keuzes en hoe die uitgepakt hebben.
Toekomstmuziek: duurzame concepten voor de leefomgeving
Een selectie van rijpere en nog groene ontwikkelingen op het gebied van duurzaam wonen en leven: groeiende gebouwen door schimmels of bomen, 3D printen met aarde, voedsel kweken met hydroponics, hybride zonnepanelen die stroom én warmte leveren, zelfvoorzienende regeneratieve nederzettingen… De toekomst is fantastisch, wellicht!
Architectonisch genieten
Grant Hildebrandt beschrijft in zijn boek ‘Origins of architectural pleasure’ een aantal architectonische genietingen, en hoe die hun oorsprong in het leven van de oermens vinden. Het idee is in grote lijnen, dat ruimtelijke situaties die ooit gunstig voor oermensen waren, een gevoel van plezier opwekken. Dat werkte positief voor de overlevingskansen van de soort. Afgelopen tijd heb ik uitgebreid onderzocht, ontworpen, geobserveerd en gespeeld met ‘hoe beleving werkt’ en hoe je als architect belevingsbewust kunt ontwerpen.
Voortbordurend op het gedachtengoed van Hildebrandt heb ik een gereedschapskist vol architectonische genietingen verzameld. Veel ervan hebben te maken met de relatie tussen binnen en buiten en het broodnodige contact met de natuur. In mijn werk geef ik zulke genietingen zo veel mogelijk een plaats, om gebouwen (of kunstwerken) te maken waar je blij van wordt of die een moment van verwondering of betrokkenheid bij je omgeving uitlokken.
Variaties op een tiny house (lezing en workshop)
Tiny houses zijn een interessante opgave, alleen al omdat ze nadrukkelijk de vraag stellen ‘Wat heb je eigenlijk echt nodig?’ Nog niet veel mensen wonen in een tiny house, al is er steeds meer aandacht voor. Aan de hand van voorbeelden krijg je een indruk van de variatie die er al bestaat. Ook ontdek je hoe het leven in zo’n klein huisje vanzelf een duurzame levensstijl in de hand werkt. Zijn tiny houses de toekomst? Zou je ze ook kunnen koppelen of stapelen? Zou je zelf in een tiny house willen wonen en wat heb je dan nodig? Denk daarover mee aan de hand van ontwerpschetsen. Vervolgens gaan we ieder voor zich praktisch aan de slag. We passen een bouwplaatje van een kant en klaar ontwerp aan bij de smaak van een klant met wel héél bijzondere wensen… Of naar je eigen wensen wellicht?
Tussendoor kun je vragen stellen en bijpraten met koffie, thee en iets lekkers. Ik houd van begrijpelijke taal, dus geïnteresseerde familieleden vanaf ongeveer 12 jaar zijn welkom om mee te komen. We werken met karton en afbreekmesjes, dus een vaste hand en scherpe blik zijn aan te raden.
Kinderuniversiteit: Duurzaam bouwen in een notendop
Misschien heb je de bouw van het Klokhuishuis of een ander gebouw gevolgd. Dan weet je, dat je daarbij met enorm veel dingen rekening moet houden. Zeker als je het ook nog eens duurzaam wilt aanpakken… Kan dat eigenlijk wel: 100% duurzaam bouwen? Tot nu toe was de bouw vooral een grote gebruiker van energie en materiaal. Bovendien komt er bij bouwen en slopen veel afval vrij waar je niet veel mee kunt. Soms is het zelfs giftig. Maar langzaam komt daar verandering in. Slimme ontwerpers bedenken methoden waarbij de materialen voor eeuwig opnieuw te gebruiken zijn, net zoals in de natuur. Cradle-to-cradle (‘van wieg tot wieg’) noemen ze dat, in plaats van ‘van wieg tot graf’. Ook onder de naam biomimicry kijken ontwerpers dingen af van de natuur. Over deze en andere manieren om op een duurzame manier met ontwerpen bezig te zijn, gaat het college ‘Duurzaam bouwen in een notendop’. Je krijgt daarbij veel interessante voorbeelden te zien en je hersens worden flink aan het werk gezet!